Γιόγκα και σωματικές επιπτώσεις

ΓΙΟΓΚΑ ΚΑΙ ΣΩΜΑΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ

τῆς κας Κωνσταντίνας Ἀλεβίζου
Ἰατροῦ Βιοπαθολόγου

1. Διεθνῆς ἡμέρα Γιόγκα

Ἡ 21η Ἰουνίου καθιερώθηκε ὡς διεθνὴς ἡμέρα Γιόγκα τό 2015, ἡμερομηνία τοῦ θερινοῦ ἡλιοστασίου, ποὺ εἶναι ἡ μεγαλύτερη μέρα τοῦ χρόνου, γιὰ τὸ Βόρειο Ἠμισφαίριο. Ἡ ἡμέρα αὐτὴ ἀπὸ τὴν ἀρχαιότητα στὸν παγανιστικὸ κόσμο ἦταν συνδεδεμένη μὲ τὸ φαινόμενο τῆς Ἡλιολατρίας, τὴ λατρεία δηλαδὴ τοῦ ἡλίου ὡς θεοῦ. Ὁ ἥλιος λατρεύεται ὡς θεὸς ἀπὸ τοὺς Ἰνδουιστὲς καὶ ὑπάρχουν εἰδικὲς στάσεις στὴ γιόγκα γι’ αὐτό. Ἡ διεθνὴς ἡμέρα Γιόγκα καθιερώθηκε μετὰ ἀπὸ αἴτημα τοῦ ἰνδοῦ πρωθυπουργοῦ στὸν ΟΗΕ, ὅπου ἐκεῖ τόνισε ὅτι ἡ Γιόγκα εἶναι ἕνα ἀνεκτίμητο δῶρο τῆς ἀρχαίας ἰνδικῆς παράδοσης καὶ ὅτι δὲν πρόκειται γιὰ ἄσκηση, ἀλλὰ γιὰ μία διαδρομή, στὴν ὁποία τὰ ἄτομα μποροῦν νὰ ἀνακαλύψουν τὴν αἴσθηση τῆς ἑνότητας
μὲ τὴ φύση … ¹

2. Ἱστορία καί φιλοσοφία τῆς Γιόγκα

Ἡ λέξη γιόγκα ἔχει διάφορες ἑρμηνεῖες καὶ προέρχεται ἀπὸ τὴν σανσκριτικὴ ρίζα yuj (γιουτζ) ποὺ σημαίνει «ἕνωση» τῆς ψυχῆς μὲ τὸ ἀπόλυτο² δηλ. τὸν θεό. Βασικὴ τεχνικὴ γιὰ τὴν πραγμάτωση στὴ γιόγκα εἶναι ὁ διαλογισμός. Αὐτὸς ποὺ ἐξασκεῖται πάνω στὴ γιόγκα ὀνομάζεται Γιόγκι.³

Ἂς δοῦμε κάποια ἱστορικὰ στοιχεῖα γιὰ τὴ γιόγκα ποὺ θὰ βοηθήσουν στὴν κατανόησή της.

Ἡ προέλευση τῆς γιόγκα ἀναφέρεται στὸν 6ο π.Χ αἰώνα περίπου, στὴν ἀρχαία Ἰνδία⁴. Πατέρας τῆς γιόγκα θεωρεῖται ὁ Ἰνδὸς γιόγκι Πατάντζαλι , ὁ ὁποῖος γύρω στὸν 3ο αἰώνα π.Χ. συνέθεσε τὶς μέχρι τότε προφορικὰ μεταδιδόμενες γνώσεις γιὰ τὴ γιόγκα συγγράφοντας τοὺς περίφημους «ἀφορισμοὺς»⁵.

Σύμφωνα μὲ τὸν Πατάντζαλι, ἡ γιόγκα εἶναι μέθοδος θανάτου καὶ φυγῆς ἀπὸ τὸν κόσμο τῆς φθορᾶς. Δημιουργήθηκε ἀπὸ τὸ φόβο γιὰ τὴ ζωὴ (λόγω τῆς σκληρῆς ζωῆς στὴν Ἰνδικὴ χερσόνησο), ἀλλὰ καὶ ἀπὸ τὸ φόβο τοῦ θανάτου. Γι’ αὐτὸ σκοπὸς τῆς γιόγκα εἶναι ἡ ἀπαλλαγὴ ἀπὸ τὴ ζωὴ καὶ τὸ θάνατο. Ἂν ὅμως δὲν μπορεῖ νὰ πετύχει κανεὶς τὴν πλήρη ἀπελευθέρωση ἀπὸ τὴ ζωὴ καὶ τὸ θάνατο, μπορεῖ νὰ μειώσει τὶς ἐκδηλώσεις τῆς ζωῆς.

Οἱ ἀσκήσεις ἀναπνοῆς, δὲν ἔχουν στόχο νὰ μάθουν κάποιον νὰ ἀναπνέει καλύτερα, ἀλλὰ νὰ μειώσουν τὴν ἀναπνοή, ὅσο τὸ δυνατὸν περισσότερο⁶. Εἶναι γνωστὸ ὅτι πολλοὶ γιόγκι καταφέρνουν νὰ κρατᾶνε τὴν ἀναπνοὴ τους πολὺ ὥρα.

Κατὰ τὸν ἴδιο τρόπο, οἱ διάφορες στάσεις τῆς γιόγκα (ἀσάνες), ἔχουν σκοπὸ μέσω τῆς εὐλυγισίας καὶ τῆς ἀργῆς ἄσκησης, νὰ θέσουν τὸ σῶμα, ἐκτὸς κίνησης ὥστε νὰ μπορεῖ νὰ μείνει σὲ ἀσάλευτες στάσεις, ὅσο τὸ δυνατὸν περισσότερη ὥρα⁷.

Ὑπάρχουν πολλὰ εἴδη γιόγκα. Σὲ ὅλα ὅμως τὰ εἴδη ὁ σκοπὸς εἶναι ὁ ἴδιος, ὄχι ἡ ἐκγύμναση, ἀλλὰ σύμφωνα μὲ τὸν γκουροὺ Σαντυανάγκα, ἡ μετατροπὴ τοῦ σώματος σὲ ἕνα λεπτὸ γιόγκικο σῶμα, τὸ ὁποῖο δὲν ἐπηρεάζεται ἀπὸ τὰ γηρατειὰ καὶ τὸ θάνατο. Μπορεῖ, λέει, τελικὰ νὰ μετουσιωθεῖ σὲ σκέτη ἐνέργεια⁸ μὲ ἀπώτερο σκοπὸ νὰ ἐξανεμιστεῖ μέσα στὴν ἐνέργεια τοῦ σύμπαντος, κατὰ τὶς ἀνατολικὲς θρησκεῖες.

3. Τιμή στούς θεούς τοῦ ἰνδουισμοῦ

Κάτι πολὺ σημαντικὸ ποὺ δὲν εἶναι εὐρέως γνωστό, εἶναι ὅτι οἱ περισσότερες στάσεις ἢ ἀσάνες, δὲν εἶναι τυχαῖες, ἀλλὰ ἐκδηλώνουν τιμὴ σὲ ἰνδουιστικὲς θεότητες. Ἂς δοῦμε λίγα παραδείγματα:

– Ὁ χαιρετισμὸς στὸν θεὸ ἥλιο, ποὺ ἀποτελεῖται ἀπὸ μία σειρὰ ἀσκήσεων, εἶναι ἕνα προσκύνημα σ’ αὐτὴ τὴ θεότητα⁹.

– Ἡ στάση τῆς τίγρης (ἁπλωμένη καὶ μαζεμένη.) Ἡ τίγρη θεωρεῖται ἱερή. Ἀπεικονίζεται συνήθως μαζὶ μὲ τὸ θεὸ Σίβα.

– Ἡ στάση φίδι-κόμπρα: Τὸ φίδι εἶναι σύμβολο τοῦ θεοῦ Βισνοῦ ποὺ θεωρεῖται ἡ ὑπέρτατη δύναμη τοῦ Σύμπαντος¹⁰.

– Ἡ στάση τοῦ θεοῦ πιθήκου Χανουμάν. Συμβολίζει κατὰ τὴν παράδοσή τους, τὸ μεγάλο ἅλμα αὐτοῦ τοῦ θεοῦ.

Μαζὶ μὲ τὶς γιόγκικες στάσεις, χρησιμοποιοῦνται καὶ κάποιες θέσεις τῶν δακτύλων (μούντρας). Τὰ μούντρας εἶναι «ἱεροὶ συμβολισμοί». Ἂς δοῦμε 2 παραδείγματα ὅπως περιγράφονται ἀπὸ τὸν «Σύλλογο Ἑλλήνων ἐπιστημόνων ἐκπαιδευτῶν χάθα γιόγκα»¹¹.

– Τσινμούντρα ἢ μούντρα τῆς γνώσης: Ἕνωση ἀντίχειρα μὲ δείκτη. Συμβολίζει τὴν ἕνωση τοῦ Ἄτμαν (δηλ. τοῦ ἑαυτοῦ ), μὲ τὸν θεὸ Μπράχμα, ποὺ θεωροῦν ὡς δημιουργό τοῦ Σύμπαντος.

– Ἀτζαλιμούντρα: Ἐδῶ οἱ ἀντίχειρες σταυρώνουν μεταξύ τους. Οἱ ἄνδρες τοποθετοῦν τὸν δεξὶ ἀντίχειρα ἀπὸ ἐπάνω ἐνῶ οἱ γυναῖκες τὸν ἀριστερό. Δηλώνει τιμὴ στὴ θεότητα γύρω μας καὶ μέσα μας.

Βλέπουμε λοιπόν, ὅτι ἀκόμα κι ἂν ἡ γιόγκα εἶναι ἀποκομμένη ἀπὸ τὰ μάντρα καὶ τὸ διαλογισμό, δὲν εἶναι «ἀθώα». Γιατί πῶς θὰ φαινόταν, ἂν βάζαμε ἀντίστοιχα κάποιον ποὺ δὲν εἶναι χριστιανός, νὰ κάνει τὸ σταυρό του καὶ μετάνοιες, λέγοντάς του ὅτι αὐτὰ εἶναι ἁπλῶς γυμναστικὴ ἀποκομμένη ἀπὸ θρησκευτικὴ λατρεία;

4. Διαλογισμός

Πολλὲς φορὲς ὁ διαλογισμὸς μπαίνει στὴ ζωὴ μας ὕπουλα, χωρὶς νὰ τὸ καταλάβουμε γιατί λανσάρεται ὄχι μὲ τὸ ὄνομά του, ἀλλὰ ὡς τεχνικὴ χαλάρωσης, συγκέντρωσης, διαχείρισης τοῦ στρὲς ἢ ὡς πρόγραμμα κοινωνικῆς καὶ συναισθηματικῆς ἀγωγῆς (mindfulness), ὅπως ἀκριβῶς ἐπιχειρήθηκε φέτος πιλοτικὰ (σχολικό ἔτος 2018-19), σὲ δημοτικὰ σχολεῖα στὰ πλαίσια Ἀγωγῆς Ὑγείας¹². Σὲ αὐτὴ τὴ δράση ὑπῆρξε ἀντίδραση ἀπὸ τὴν Π.Ε.Γ.¹³ καὶ τὴν Ἱερὰ Σύνοδο πρὸς τὰ Ὑπουργεῖα Ὑγείας καὶ Παιδείας.

Θὰ πρέπει νὰ γνωρίζουμε τί εἶναι διαλογισμὸς καὶ ὅτι δὲν ἔχει πάντα τὴν ἴδια μορφὴ γιατί ὑπάρχουν πολλὰ διαφορετικὰ εἴδη. Στὰ περισσότερα ὁ διαλογισμός γίνεται μὲ κλειστὰ μάτια.

Ἂς δοῦμε πῶς περιγράφεται ὁ διαλογισμὸς¹⁴:

Ὁ διαλογισμὸς ἔχει δύο σκέλη. Στὸ ἕνα σκέλος ὁ διαλογιζόμενος συγκεντρώνεται πρὸς τὸ παρατηρούμενο ἀντικείμενο –ἐσωτερικὸ ἢ ἐξωτερικό, δηλαδή κάποιον ὁραματισμὸ εἰδυλλιακοῦ τοπίου ἢ συγκέντρωση σὲ ἕνα ἀντικείμενο (π.χ. σὲ ἕνα κερὶ) ἢ μία πράξη ποὺ κάνουμε τὴ συγκεκριμένη στιγμὴ (π.χ. τὴν πράξη τῆς μάσησης τοῦ φαγητοῦ). Στὸ ἄλλο σκέλος, ὁ διαλογιζόμενος συγκεντρώνεται πρὸς τὰ μέσα, στὸν ἑαυτό του, προκειμένου νὰ παρατηρεῖ καὶ νὰ κατευθύνει τὸ μυαλό του¹⁵ συνειδητοποιώντας τὴ θεϊκή του δύναμη, καὶ τὶς δυνάμεις ποὺ κρύβονται μέσα του.

Κάποια εἴδη διαλογισμοῦ, ὅπως ὁ Ὑπερβατικὸς Διαλογισμὸς χρησιμοποιοῦν ἐπαναλήψεις λέξεων ἢ φράσεων, τὰ λεγόμενα mandras. Οἱ ἀσκούμενοι κάθονται σὲ μία ἀναπαυτικὴ θέση, μὲ κλειστὰ τὰ μάτια καὶ ἐπαναλαμβάνουν διαρκῶς τὸ μάντρα, τὴ μυστικὴ λέξη ποὺ τούς ἔχει ὑποδείξει ὁ δάσκαλος. Οἱ λέξεις αὐτές, εἶναι κυρίως ὀνόματα ἰνδουιστικῶν θεοτήτων, στὰ σανσκριτικά¹⁶. Τὸ μάντρα δίνεται ἀπὸ τὸ δάσκαλο στὸν μαθητὴ μετὰ ἀπὸ μία μικρὴ τελετουργία. Σὲ αὐτὰ λοιπὸν τὰ εἴδη τοῦ διαλογισμοῦ γίνεται ἐπίκληση ἰνδουιστικῶν θεοτήτων.

5. Πῶς προσπαθοῦν νά περάσουν τή γιόγκα καί τόν διαλογισμό ὡς ἐπιστήμη

1) Ἔχουν δημιουργηθεῖ σὲ πολλὲς χῶρες ἰδιωτικὰ ἱδρύματα, τὰ ὁποῖα τὰ ἔχουν αὐτοανακηρύξει ὡς Πανεπιστήμια (ὅπως τὸ ψευδοπανεπιστήμιο τῆς Ἀϊόβα στὶς Ἡνωμένες Πολιτεῖες Maharisi University of management). Ἀντλοῦν ἀπὸ ἐκεῖ μελέτες καὶ συμπεράσματα. Ἐπίσης δημιουργοῦν προγράμματα γιόγκα καὶ διαλογισμοῦ, καθὼς καὶ μεταπτυχιακὰ σὲ πανεπιστήμια.

2) Προσπαθοῦν νὰ ἐπιτύχουν δημοσιεύσεις μελετῶν σὲ ἰατρικὰ περιοδικὰ ἢ γενικῶς σὲ γνωστὰ περιοδικά, γιὰ νὰ δώσουν τὴν ἐντύπωση μίας γενικῆς ἐπιστημονικῆς ἀποδοχῆς.

3) Κάνουν ἠλεκτροεγκεφαλογραφήματα ἢ ἐξετάσεις αἵματος σὲ διαλογιζόμενους καὶ καταγράφουν τὶς ἀντίστοιχες ἐνδείξεις. Π.χ ἀναφέρουν ἀλλαγὲς στὸ EEG σὲ αὐτοὺς ποὺ ἀσκοῦν Ὑπερβατικὸ Διαλογισμὸ (ΥΔ), ποὺ περιλαμβάνουν κυριαρχία τῶν ἄλφα κυμάτων καὶ αὐξημένα κύματα θῆτα. Οἱ γιατροὶ γνωρίζουμε ἀπὸ τὴν φυσιολογία, ὅτι ὅταν ὁποιοσδήποτε ἄνθρωπος μείνει μὲ κλειστὰ μάτια, αὐξάνονται τὰ α-κύματα, ἄσχετα μὲ τὸ ἂν διαλογίζεται ἢ ὄχι, ἐνῶ τὰ θ-κύματα ποὺ διαφημίζουν ὅτι αὐξάνουν μὲ τὸν ΥΔ γνωρίζουμε ὅτι αὐξάνουν σὲ ὀνειροπόληση καὶ στὰ πρῶτα στάδια τοῦ ὕπνου. Σύμφωνα μὲ τὴ φυσιολογία αὐξάνουν καὶ σὲ συναισθηματικὴ φόρτιση, ἀπογοήτευση καὶ αἴσθημα ματαιότητας¹⁷. Ὁπότε τὸ ὅτι αὐξάνουν τὰ θ-κύματα μὲ τὸν διαλογισμὸ δὲν εἶναι ἀπαραίτητα καλό.

Τὸ ὅτι ὁ Υ.Δ. μειώνει ὅπως λένε τὰ ἐπίπεδα κορτιζόλης καὶ τὸ ἄγχος, δὲν μᾶς κάνει ἐντύπωση, ἀπὸ τὴ στιγμὴ ποὺ ὁ διαλογιζόμενος χαλαρώνει γιὰ ἕνα 40λεπτο τὴν μέρα, μὲ κλειστὰ μάτια, μὴ σκεπτόμενος γιὰ λίγο τὰ προβλήματά του. Ἀναρωτιόμαστε ὅμως γιατί θὰ πρέπει νὰ μπεῖ σὲ ἕνα ξένο θρησκευτικὸ σύστημα γιὰ νὰ χαλαρώσει.

Εἶναι προφανὲς ὅτι ὅλες αὐτὲς τὶς μετρήσεις γίνονται γιὰ νὰ δημοσιευθοῦν ἔρευνες καὶ μελέτες ὥστε νὰ φαίνονται ὁ διαλογισμὸς καὶ ἡ γιόγκα ὡς ἐπιστήμη.

6. Πῶς διαφημίζεται ἡ γιόγκα ὡς θεραπευτική

Ἡ γιόγκα διαφημίζεται ὡς μέθοδος ἐκγύμνασης, χαλάρωσης, ἀλλὰ καὶ θεραπείας. Ὅπως καὶ στὶς ἄλλες ἐναλλακτικὲς θεραπεῖες, λένε ὅτι ἰσχυροποιεῖ τὸ ἀνοσοποιητικὸ καὶ ὁδηγεῖ στὴν αὐτοΐαση. Ἐπίσης διαφημίζουν ὅτι βελτιώνει τὸ καρδιοαναπνευστικό, θεραπεύει μυοσκελετικὲς παθήσεις, διορθώνει τὴ στάση τοῦ σώματος, προστατεύει τὴ σπονδυλικὴ στήλη, αὐξάνει τὴν εὐλυγισία καὶ πολλὰ ἄλλα.

7. Τί ἰσχύει ἐπιστημονικά

Ἂν ἡ γιόγκα ἀποτελοῦσε δυναμική, ἀερόβιου τύπου ἄσκηση, ὅπως τὸ τρέξιμο, ἡ κολύμβηση, ἡ ποδηλασία κ.λπ., θὰ μποροῦσε νὰ βοηθήσει στὴ βελτίωση τῆς ὑγείας τοῦ καρδιοαναπνευστικοῦ συστήματος. Ἡ γιόγκα ὅμως ὅπως ἀναφέρει ὁ ἐρευνητὴς Ἀθλιατρικῆς κ. Ταγαράκης ἀποτελεῖται ἀπὸ στατικὲς ἢ πολὺ ἀργὲς ἀσκήσεις, ἑπομένως δὲν βοηθάει σ’ αὐτό. Ὅσον ἀφορᾶ στὴ χαλάρωση ὑπάρχουν πάρα πολλοὶ τρόποι ποὺ μπορεῖ κάποιος νὰ χαλαρώσει χωρὶς γιόγκα¹⁸.

Τὸ ὅτι ἰσχυροποιεῖ τὸ ἀνοσοποιητικὸ σύστημα καὶ ὁδηγεῖ στὴν αὐτοΐαση δὲν ἰσχύει. Ὅσον ἀφορᾶ στὴ σπονδυλικὴ στήλη καὶ στὶς μυοσκελετικὲς παθήσεις, πολλὲς φορὲς ἔχει καὶ ἀντίθετα ἀποτελέσματα. Τὸ ὅτι αὐξάνει τὴν εὐλυγισία ἰσχύει σὲ νέους καὶ γυμνασμένους ἀνθρώπους.

Ἡ γιόγκα ἐξάλλου δὲν ἔχει δημιουργηθεῖ ἀπὸ γυμναστὲς ἢ φυσιοθεραπευτὲς καὶ ὡς ἐκ τούτου, πολλὲς ἀπὸ τὶς στάσεις της εἶναι ἀφύσικες γιὰ τὸ ἀνθρώπινο σῶμα καὶ μπορεῖ νὰ δημιουργήσουν προβλήματα.

8. Παρενέργειες τῆς γιόγκα

Ἡ παραμονὴ στὶς στάσεις τῆς γιόγκα γιὰ ἀρκετὴ ὥρα εἶναι ἕνα στοιχεῖο ποὺ τὶς κάνει ἐπικίνδυνες. Θὰ ἀπαριθμήσουμε κάποιες παρενέργειες τῆς γιόγκα ποὺ εἶναι δημοσιευμένες στὰ πιὸ ἔγκυρα ἐπιστημονικὰ ἰατρικὰ περιοδικά¹⁹. Περίπου τὸ 23% τῶν ἀσκουμένων εἶχε παρενέργειες σὲ μελέτη 1000 περίπου ἀτόμων²⁰.

Ἂς δοῦμε τὶς πιὸ συνηθισμένες στάσεις γιόγκα μὲ τοὺς περισσότερους σωματικοὺς κινδύνους²¹:

Στήριξη στὸ κεφάλι: Ἡ στάση αὐτὴ προκαλεῖ παροδικὰ διπλασιασμὸ τῆς ἐνδοφθάλμιας πίεσης καὶ θὰ πρέπει ἰατρικῶς νὰ ἀπαγορεύεται σὲ ἄτομα μὲ ἱστορικὸ ἢ θετικὸ οἰκογενειακὸ ἱστορικὸ γλαυκώματος. Ἔχει συμβεῖ ἀρτηριακὴ ἀπόφραξη τῆς βασικῆς ἀρτηρίας, θρομβώσεις καὶ ἀπόφραξη ὀπτικῶν φλεβῶν καθὼς καὶ προοδευτικὴ ὀπτικὴ νευροπάθεια σὲ ἀσθενεῖς μὲ γλαύκωμα²².

Στάση τῆς λαμπάδας: Συχνὰ γίνεται ἀπόφραξη σπονδυλικῆς ἀρτηρίας, ὀξὺ γλαύκωμα καὶ ἀπώλεια ὀπτικοῦ πεδίου²³.

Στάσεις ποὺ ἀπαιτοῦν τοποθέτηση ἑνὸς ἢ καὶ τῶν δύο ποδιῶν πίσω ἀπὸ τὸ κεφάλι: Μπορεῖ νὰ γίνει ρήξη συνδέσμων σὲ διάφορα σημεῖα, συμπίεση σπονδυλικῆς ἀρτηρίας καθὼς καὶ κάταγμα σὲ ὀστεοπενικοὺς ἀσθενεῖς²⁴.

Στάση τοῦ λωτοῦ σὲ παραλλαγὴ ἢ ὁλοκληρωμένη: συχνὰ προκαλεῖ νευροπάθεια τοῦ ἰσχιακοῦ νεύρου ἢ στὴν ὁλοκληρωμένη μορφὴ της συχνὰ προκαλεῖ νευροπάθεια τοῦ πλάγιου μηριαίου νεύρου²⁵.

Στάση γέφυρα: Ἔχουν ἀναφερθεῖ ἀποφράξεις σπονδυλικῆς ἀρτηρίας²⁶.

Στάση τοῦ σκυμμένου σκύλου: Συχνὰ γίνεται ρήξη τένοντα κοινοῦ καμπτήρα²⁷.

Καθιστὴ στάση πρὸς τὰ ἐμπρός: Πολλοὶ μετὰ χρήση ὑπνωτικῶν καὶ ἀντικαταθλιπτικῶν κοιμοῦνται σὲ αὐτὴ τὴ στάση γιὰ τέσσερις περίπου ὧρες. Σὲ αὐτὴ τὴν περίπτωση, πολλοὶ παθαίνουν ὀξεία νευροπάθεια τοῦ ἰσχιακοῦ νεύρου ἄμφω λόγω συμπίεσης²⁸.

Στὶς ἀσκήσεις ἀναπνοῆς (pranayama), οἱ πιὸ ἐπικίνδυνες εἶναι οἱ λεγόμενες ἀναπνοὲς kapalabhati pranayama ποὺ χαρακτηρίζεται ἀπὸ δυνατὲς ἐκπνοές. Προκαλεῖται πολὺ συχνὰ αὔξηση μυϊκῶν ἐνζύμων σὲ ἀσθματικοὺς ἀσθενεῖς καὶ ἔχει προκληθεῖ ἀκόμα καὶ πνευμοθώρακας. Συνήθη εἶναι τὰ συμπτώματα ὑπεραερισμοῦ²⁹ δηλ. ζάλη, ἴλιγγος, ἀδυναμία, πόνος στὸ στῆθος, μούδιασμα.

Μία τεχνικὴ κάθαρσης στὴν παραδοσιακὴ γιόγκα εἶναι ὁ ἐθελοντικὸς ἐμετὸς (τεχνικὴ Kriya) μετὰ κατανάλωση ἁλατούχου νεροῦ 5% μὲ ἄδειο στομάχι. Αὐτὴ ἔχει προκαλέσει συμπτώματα παλινδρόμησης, ὀδοντικὲς διαβρώσεις³⁰ καὶ γνωρίζουμε ὅτι μπορεῖ νὰ προκαλέσει χρόνιες παθήσεις οἰσοφάγου.

Ἕνα μοντέρνο εἶδος γιόγκα ἡ Bikram γιόγκα περιλαμβάνει τὶς παραδοσιακὲς πρακτικές τῆς Χάθα γιόγκα σὲ ἕνα δωμάτιο θερμαινόμενο στοὺς 40 βαθμοὺς μὲ ὑγρασία 40%. Αὐτὸ θεωρεῖται ἐπικίνδυνο γιὰ τὴν καρδιὰ καὶ τοὺς πνεύμονες ὅταν παραμένει κάποιος σὲ δύσκολη στάση περισσότερο ἀπὸ ἕνα λεπτό. Τὸ ἀποτέλεσμα εἶναι ἀφυδάτωση, ζάλη καὶ ναυτία καθὼς τὸ σῶμα ὠθεῖται πρὸς θερμικὴ ἐξάντληση³¹. Ἐπιπλέον μετὰ τὴν ἔντονη ἐφίδρωση προκαλεῖται ὑπονατριαιμία λόγω ὑπερβολικῆς ἀπώλειας ὑγρῶν³².

9. Οἱ παρενέργειες τοῦ διαλογισμοῦ

Ὅπως περιγράφονται ἀπὸ ἔγκυρη ἐπιστημονικὴ πηγή³³:

Στὴν πιὸ πρόσφατη ἔρευνα γιὰ τὶς ἀνεπιθύμητες ἐνέργειες τῶν διαλογιζομένων, 45% τῶν ἀσκουμένων στὸ διαλογισμὸ εἶχαν παρενέργειες καὶ δυσάρεστες καταστάσεις. Αὐτὲς ἦταν κυρίως περιπτώσεις ἄγχους, φόβου, πανικοῦ, μανίας, ψύχωσης, ψευδαισθήσεις κ.ἄ.

Ἀπὸ τὰ πιὸ ἐπικίνδυνα καὶ συνήθη εἴδη διαλογισμοῦ εἶναι τὸ mindfulness, τὸ ὁποῖο ὁδηγεῖ τὸν διαλογιζόμενο σὲ ἀκραῖες καὶ ὁριακὲς ἐσωτερικὲς καταστάσεις. Μερικὲς ἀπὸ αὐτὲς εἶναι ἀποσύνδεση ἀπὸ τὸ περιβάλλον, ἔλλειψη ἐπιθυμίας γιὰ δραστηριότητες (ἀβουλησία), παράνοια, παραισθήσεις, ψευδαισθήσεις μὲ τὴ μορφὴ ὀπτικῶν φώτων καὶ ἀποδιοργανωμένος λόγος, κατάθλιψη, αὐτοκτονικὸς ἰδεασμός, μανία καὶ ψύχωση, αὐξημένος κίνδυνος ἐπιληπτικῶν κρίσεων, κ.ἄ³⁴.

Ἡ Ἐκκλησία ἔχει ἀσχοληθεῖ μὲ ὅλες τὶς μεθοδεύσεις τῆς Νέας Ἐποχῆς συμπεριλαμβανομένης τῆς Γιόγκα καὶ τοῦ Διαλογισμοῦ μὲ Πανορθόδοξες Συνδιασκέψεις καὶ τὶς χαρακτηρίζει ἀσυμβίβαστες μὲ τὴν Ὀρθόδοξη πίστη. Ἐπίσης ἡ Ἱερὰ Σύνοδος, τὸν Ἰούνιο τοῦ 2015, μετὰ τήν ἀνακοίνωση τοῦ ΟΗΕ γιὰ τὴν παγκόσμια ἡμέρα γιόγκα, ἐξέδωσε Δελτίο Τύπου, ὅπου ἀναφέρει ὅτι ἡ γιόγκα δὲν ἔχει θέση στὴ ζωὴ τῶν χριστιανῶν.

_____________________________________________________________
1. Διεθνὴς Ἡμέρα Γιόγκα προσβάσιμο στὸν ἱστότοπο https://www.sansimera.gr/worldays/385
2. Γρηγορίου Ζιάκα, «Τί εἶναι ἡ γιόγκα; Γυμναστικὴ ἢ Θρησκεία;», Περιοδικὸ Πεμπτουσία,
3. Βικιπαίδεια: Γιόγκα προσβάσιμο στὸν ἱστότοπο https://el.wikipedia.org/wiki/Γιόγκα
4. Βικιπαίδεια: Γιόγκα προσβάσιμο στὸν ἱστότοπο https://el.wikipedia.org/wiki/Γιόγκα
5. Βικιπαίδεια: Γιόγκα προσβάσιμο στὸν ἱστότοπο https://el.wikipedia.org/wiki/Γιόγκα
6. Γιοχάννες Άαγκααρντ, Τί εἶναι πραγματικά ἡ γιόγκα, περιοδικό Παρακαταθήκη.
7. Γιοχάννες Άαγκααρντ, Τί εἶναι πραγματικά ἡ γιόγκα, περιοδικό Παρακαταθήκη.
8. Σουάμι Σατυανάντα - Χάθα Γιόγκα, τὸ θεμέλιο τῆς Τάντρα, Διάλεξη τοῦ Σουάμι Σατυανάντα Σαρασουάτι στὸ Διεθνὲς Συνέδριο Γιόγκα», στὸ Δουβλίνο, στὶς 22 Σεπτεμβρίου 1979 προσβάσιμο στὸν ἱστότοπο https://www.satyanandayoga.gr/el/.../157-χάθα-γιόγκα,-τὸ-θεμέλιο-τῆς-τάντρα.html
9. 108 χαιρετισμοὶ στὸν ἥλιο - Yoga detox | Blue Elephant Υoga. Γιόγκα https://www.theblueelephant.gr/single-post/.../108-χαιρετισμοὶ-στὸν-ἥλιο---Yoga-detox
10. Vishnu: Anantasana, la posizione della divinita Indu – Yoga, προσβάσιμο στὸν ἱστότοπο https://italiayoga.com/2019/01/09/vishnu-anantasana
11. ΚΑΘΙΣΤΕΣ ΑΣΑΝΑΣ, posted in καθιστὲς ἀσανα 21/04/2012, προσβάσιμο στὸν ἱστότοπο https://kallioyoga.com/category
12. Τὸ ἀρ. πρωτ. Γ1γ/Γ.Φ.3.3,13,18Ζ ΦΑΥ4,6 (2018) /Γ.Π.25152/13-4-2018 τοῦ Ὑπουργείου Ὑγείας (Υ.Υ.) μὲ θέμα: «Ἐνημέρωση σχετικὰ μὲ τὴν ἔγκριση ἀπὸ τὸ ΥΠ.Π.Ε.Θ./Ι.Ε.Π. κατάθεσης αἰτημάτων ὀργάνωσης καὶ ὑλοποίησης παρεμβάσεων/δράσεων…2018-2019» ΑΔΑ:7ΝΦ4465ΦΥΟ-ΜΩΛ
13. Ἔνσταση γονέων γιὰ ἐπικίνδυνες πρακτικὲς βουδιστικοῦ διαλογισμοῦ (mindfulness) στὰ δημοτικὰ σχολεῖα.
14. Βικιπαίδεια διαλογισμὸς προσβάσιμος στὸν ἱστότοπο https://el.wikipedia.org/wiki/Διαλογισμὸς
15. Βικιπαίδεια διαλογισμὸς προσβάσιμος στὸν ἱστότοπο https://el.wikipedia.org/wiki/Διαλογισμὸς
16. TranceNet: What’s Your Mantra Mean? - Minet.org προσβάσιμο στὸν ἱστότοπο minet.org/www.trancenet.net/secrets/mantras.shtml
17. Textbook of MEDICAL PHYSIOLOGY GUYTON 1986, σ. 669
18. Χρήστου Ταγαράκη ἐρευνητή Ἀθλιατρικῆς, Εἶναι ἡ γιόγκα σωματικὴ ἄσκηση (γυμναστική);, 29 August 2009
19. Marco Schlosser, Terje Sparby, Sebastjan Voros, Rebecca Jones, Natalie L. Marchant, Unpleasant meditationrelated experiences in regular meditators: Prevalence, predictors, and conceptual considerations, (PLOS) Public Library Of Science, Published: May 9, 2019.
20. Cramer H1, Ostermann T2, Dobos G., Injuries and other adverse events associated with yoga practice: A systematic review of epidemiological studies, PubMed. Gov, Published: 2017 Sep 20.
21. Marco Schlosser , Terje Sparby, Sebastjan Voros, Rebecca Jones, Natalie L. Marchant, Unpleasant meditationrelated experiences in regular meditators: Prevalence, predictors, and conceptual considerations, (PLOS) Public Library Of Science, Published: May 9, 2019.
22. Marco Schlosser, Terje Sparby, Sebastjan Voros, Rebecca Jones, Natalie L. Marchant, Unpleasant meditationrelated experiences in regular meditators: Prevalence, predictors, and conceptual considerations, (PLOS) Public Library Of Science, Published: May 9, 2019.
23. Marco Schlosser, Terje Sparby, Sebastjan Voros, Rebecca Jones, Natalie L. Marchant, Unpleasant meditationrelated experiences in regular meditators: Prevalence, predictors, and conceptual considerations, (PLOS) Public Library Of Science, Published: May 9, 2019.
24. Marco Schlosser, Terje Sparby, Sebastjan Voros, Rebecca Jones, Natalie L. Marchant, Unpleasant meditationrelated experiences in regular meditators: Prevalence, predictors, and conceptual considerations, (PLOS) Public Library Of Science, Published: May 9, 2019.
25. Marco Schlosser, Terje Sparby, Sebastjan Voros, Rebecca Jones, Natalie L. Marchant, Unpleasant meditationrelated experiences in regular meditators: Prevalence, predictors, and conceptual considerations, (PLOS) Public Library Of Science, Published: May 9, 2019.
26. Marco Schlosser, Terje Sparby, Sebastjan Voros, Rebecca Jones, Natalie L. Marchant, Unpleasant meditationrelated experiences in regular meditators: Prevalence, predictors, and conceptual considerations, (PLOS) Public Library Of Science, Published: May 9, 2019.
27. Marco Schlosser , Terje Sparby, Sebastjan Voros, Rebecca Jones, Natalie L. Marchant, Unpleasant meditationrelated experiences in regular meditators: Prevalence, predictors, and conceptual considerations, (PLOS) Public Library Of Science, Published: May 9, 2019.
28. Marco Schlosser, Terje Sparby, Sebastjan Voros, Rebecca Jones, Natalie L. Marchant, Unpleasant meditationrelated experiences in regular meditators: Prevalence, predictors, and conceptual considerations, (PLOS) Public Library Of Science, Published: May 9, 2019.
29. Marco Schlosser, Terje Sparby, Sebastjan Voros, Rebecca Jones, Natalie L. Marchant, Unpleasant meditationrelated experiences in regular meditators: Prevalence, predictors, and conceptual considerations, (PLOS) Public Library Of Science, Published: May 9, 2019.
30. Marco Schlosser, Terje Sparby, Sebastjan Voros, Rebecca Jones, Natalie L. Marchant, Unpleasant meditationrelated experiences in regular meditators: Prevalence, predictors, and conceptual considerations, (PLOS) Public Library Of Science, Published: May 9, 2019.
31. ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΠΡΟΦΥΛΑΞΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ BIKRAM YOGA Ἡ ἐπικίνδυνη πλευρὰ τῆς γιόγκα: Τί πρέπει νὰ προσέχετε ΥΓΕΙΑ 23|07|2015 NEWSROOM IEFIMERIDA.GR προσβάσιμο στὸν ἱστότοπο https://www.iefimerida.gr/news/.../i-epikindyni-pleyra-tis-giogka-ti-prepei-naprosehet
32. Cramer H1, Ostermann T2, Dobos G., Injuries and other adverse events associated with yoga practice: A systematic review of epidemiological studies, PubMed. Gov, Published: 2017 Sep 20.
33. Ausias Cebolla, Marcelo Demarzo, Patricia Martins, Joaquim Soler, Javier Garcia-Campayo, Unwanted effects: Is there a negative side of meditation? A multicentre survey, PLOS) Public Library Of Science Published: September 5, 2017 UNITED KINGDOM RESEARCH ARTICLE
34. Jared R.Lindahl , Fisher NE, Cooper DJ, Rosen RK, Britton WB et al, “The varieties of contemplative experience: A mixed-methods study of meditation-related challenges in Western Buddhists.”, (PLOS) Public Library Of Science, Published: May 24, 2017 προσβάσιμο στὸν ἱστότοπο: https://doi.org/10.1371/journal.pone.0176239__

 

 

Περιοδικό "διάλογος"
ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2019, ΤΕΥΧΟΣ 96